Bel kayması (tıbbi adıyla spondilolistezis), omurgadaki bir omurun, altındaki omura göre öne, arkaya veya yana doğru kayması durumudur. Bu durum, omurga dengesini bozarak hem mekanik ağrıya hem de sinir kökü basısına neden olabilir. Özellikle L5–S1 seviyesinde sık görülür ve çoğu zaman uzun süre fark edilmeden ilerler.
Bel Kaymasının Nedenleri
Bel kayması iki ana grupta incelenir:
- İstmik tip: Çocuklukta veya genç yaşta omurun arka kısmındaki pars interartikülaris adı verilen kemik bölümün zedelenmesi sonucu gelişir. Genellikle jimnastik, halter, güreş gibi sporlarla uğraşan gençlerde görülür.
- Dejeneratif tip: Yaşlanmaya bağlı disk ve eklem dejenerasyonu sonucunda oluşur. Kadınlarda ve ileri yaşlarda daha sık rastlanır.
Doğuştan omurga anomalileri, skolyoz, genetik yatkınlık ve tekrarlayıcı zorlanmalar da risk faktörleri arasındadır.
Bel Kaymasının Belirtileri
Çoğu hasta başlangıçta asemptomatiktir; yani ağrısızdır. Ancak ilerledikçe şu belirtiler ortaya çıkabilir:
- Bel ve kalça ağrısı, özellikle ayakta durmakla artar.
- Bacaklarda uyuşma, karıncalanma ve güçsüzlük.
- Uzun yürüyüşlerde bacaklarda yanma hissi (nörojenik kladikasyon).
- İleri vakalarda idrar veya gaita kontrolünde bozulma (kauda ekuina sendromu).
Bu şikâyetler, omurga kanalında sinir sıkışması oluştuğunda belirginleşir.
Tanı Yöntemleri
Tanıda ayakta çekilen röntgen filmleri, BT ve MR görüntüleme kullanılır. MR, sinir basısı ve kanal darlığını göstermede en değerli yöntemdir. Bazı durumlarda SPECT gibi ileri görüntüleme teknikleri erken tanı için faydalıdır.
Tedavi: Ameliyatsız Yöntemler
Hafif ve orta düzey bel kaymalarında ilk seçenek cerrahi değildir.
- Fizik tedavi, bel korsesi kullanımı, düşük etkili egzersizler (örneğin yüzme, bisiklet) önerilir.
- Ağrı kesiciler ve kas gevşeticiler kullanılabilir.
- Gereken durumlarda epidural steroid enjeksiyonları uygulanabilir.
Bu tedavilerle hastaların %70–90’ı 3–6 ay içinde iyileşme gösterir.
Bel Kayması Ameliyatı Ne Zaman Gerekir?
Konservatif tedaviye rağmen ağrının devam ettiği veya sinir basısına bağlı nörolojik kayıpların geliştiği durumlarda bel kayması ameliyatı gündeme gelir.
Ameliyatın amacı:
- Sinir basısını ortadan kaldırmak (dekompresyon),
- Omurgayı stabilize etmek (füzyon),
- Kaymış omuru anatomik konumuna yaklaştırmaktır.
Modern tekniklerle yapılan posterior lumbar interbody füzyon (PLIF) veya transforaminal füzyon (TLIF) ameliyatlarında titanyum vidalar ve kafes sistemleri kullanılır. Minimal invaziv cerrahi (MIS) yöntemleri sayesinde kas dokusu daha az zarar görür, iyileşme süresi kısalır ve ameliyat sonrası ağrı daha az olur.
Ameliyat Sonrası Süreç
Ameliyattan sonra hastalar genellikle birkaç gün içinde mobilize edilir. Fizik tedaviyle omurga kaslarının güçlendirilmesi sağlanır. Cerrahi başarı oranı yüksektir ve çoğu hasta günlük aktivitelerine 4–8 hafta içinde dönebilir.
Bel kayması ameliyatı, konservatif tedaviye yanıt vermeyen ve yaşam kalitesi belirgin şekilde düşen hastalarda etkili bir seçenektir. Uygun cerrahi teknik ve rehabilitasyon ile hastalar kalıcı ağrıdan kurtulabilir, omurga dengesi yeniden sağlanır.
Erken tanı ve doğru tedavi planı, spondilolistezis hastalarında uzun vadeli başarı için en kritik faktördür.
Melis Kolcu, EsHaber.Net’te magazin, kültür-sanat ve trend konular üzerine özgün içerikler sunuyor.
